Yabancılar hukuku, bir devletin ülkesinde bulunan yabancıların statülerini, haklarını, yükümlülüklerini ve hukuki durumlarını düzenleyen hukuk dalıdır. Türkiye’de yabancılar hukuku, özellikle yabancıların ülkeye giriş ve çıkışları, oturma ve çalışma izinleri, vatandaşlık kazanımı, mülteci ve sığınmacı statüleri gibi konuları kapsar.
2025 yılı itibarıyla, Türkiye’nin jeopolitik konumu ve uluslararası ilişkileri nedeniyle yabancılar hukuku, giderek daha fazla önem kazanmış; göç, mültecilik ve yabancı yatırım gibi konular gündemdeki yerini korumuştur. Bu alandaki temel düzenlemeler, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ile yapılmaktadır.
Yabancılar Hukukunun Temel Alanları
1. Türkiye’ye Giriş ve Vize İşlemleri
Yabancıların Türkiye’ye girişi, pasaport ve vize kurallarına tabidir. Kısa süreli vize türleri, e-vize uygulamaları ve vizesiz giriş imkânları bu kapsamda değerlendirilir.
2. İkamet İzinleri
Türkiye’de 90 günden fazla kalmak isteyen yabancıların ikamet izni alması gerekir. Kısa dönem, öğrenci, aile, uzun dönem ve insani ikamet izinleri kanunla düzenlenmiştir. 2025 itibarıyla ikamet izni süreçlerinde dijital başvuru sistemleri ve biyometrik denetimler öne çıkmaktadır.
3. Çalışma İzinleri
Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almaları gerekir. Çalışma izinleri; süreli, süresiz veya bağımsız şekilde düzenlenebilir. Özellikle yabancı yatırımcılar ve nitelikli iş gücü için kolaylaştırılmış izin uygulamaları yaygınlaşmaktadır.
4. Vatandaşlık Kazanımı
Yabancılar, doğum, evlilik, uzun süreli ikamet veya yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanabilirler. Son yıllarda özellikle yatırım yoluyla vatandaşlık uygulaması (gayrimenkul alımı veya sermaye yatırımı ile) öne çıkmıştır. 2025’te bu sistemde sınırların yeniden düzenlenmesi gündeme gelmiştir.
5. Uluslararası Koruma ve Mülteci Hukuku
Türkiye, coğrafi konumu gereği çok sayıda mülteci ve sığınmacıya ev sahipliği yapmaktadır. Mültecilerin statüsü, geçici koruma ve şartlı mültecilik halleri YUKK ve uluslararası sözleşmeler çerçevesinde belirlenir.
6. Yabancıların Taşınmaz Edinimi
Yabancılar, Türkiye’de belirli koşullar altında gayrimenkul edinebilir. Ancak bu edinim, askeri yasak bölgeler ve güvenlik açısından kısıtlanabilir. 2025’te yabancıların taşınmaz edinimine ilişkin düzenlemeler kamuoyunda sıkça tartışılmaktadır.
7. Sınır Dışı ve Geri Gönderme İşlemleri
Türkiye’de yasal kalış süresini ihlal eden, kamu düzenini tehdit eden veya suç işleyen yabancılar hakkında sınır dışı kararları alınabilir. Bu süreçte yabancının hukuki korunma hakkı bulunur ve idari yargı denetimi mümkündür.